El sistema colonial y republicano tuvo como meta borrar, anular la diversidad, la memoria de las culturas que existían en ese entonces. Con ese propósito crearon una institucionalidad, normas, sistemas de funcionamiento orientado a cumplir dichos propósitos. Afortunadamente fracasaron y muchas de ellas han logrado continuar hasta la actualidad, gracias al nivel de unidad y organización que han mantenido las nacionalidades y pueblos del país.

El resultado de esas luchas consta en la Constitución del 2008, en ella se garantizan la diversidad, la interculturalidad, la plurinacionalidad, inclusive el buen vivir. Lo bueno es que está escrito; lo malo es que no se reflejan en la concepción de la misma en la estructura pública, tampoco en las políticas públicas del actual régimen.

Este mismo error se replica en la propuesta de la Ley Orgánica de Cultura. En ella se enfatiza en el diálogo intercultural, pero la concepción de la misma ley, del sistema nacional de cultura no incluye la presencia de las nacionalidades y pueblos del país como entidades históricas que en su interior cuentan con sus propias formas de organización y desarrollo cultural. La ley debe asumir el reto de concebirse a partir del mandato histórico y constitucional del principio de la plurinacionalidad, y de esta forma garantizar los derechos colectivos de las nacionalidades y pueblos..

Kawsaymanta kamachikmanta, runakunamantapash

Coloniapi, shinallatak republicapi mishu pushakkunaka, runakunapak kawsayta sarushpa charikmanta chinkachinata munashkakuna, chaymanta paykunaka, wasikunata, kamachikunata, ruranakunata chay yuyaywallami hatarichirka, wasichirka, shinapash chay yuyaytaka mana paktachinata ushashkachu, ranti, runakunaka, shuklla shina tantanakushka kaymanta, kunankaman kawsanata ushashkanchimi.

Shina sinchi tantanakushkamanta kunan pachakunapi, 2008 constituciunpi runakunapak kamachita charinchik. Shina killkashka tiyakuymanta allí kan, shinapash killkashka kakpipash, kunanmanta pushakkunaka, kunankaman chay kamachikunataka mana paktachinata ushashkakunachu, kunkashka charinrami.

Kunan pachakunapi kawsaymanta kamachita llukchinata munankuna, kay kamachipi tawka llaktakuna rimarishpa kawsanami kan nishpa killkashka tiyakunmi, shinapash kay kamachipika runa llaktakunata mana llaktakuna shina rikunakunchu, illayllata illanmi, chay llaki kan, runa llaktakunapak kamachikunata kutin saruk tukushka sakirikunmi. Kay kamachita ñawpaman apankapak, chay llakikunata allichinkapakka, plurinacionalidad sapi yuyaypimi yuyarinami kan, chay sapi yuyata pakta charishpaka, kawsaymanta tukuy sistemata kay yuyaywan wachachinami kan, chay hawa runakunapak llakta ukupi, paykunapak rikunakunatapash sinchiyachinami kan, chaykunata rikushpa, allí yuyashpa, runa llaltakunapak kamachikunata paktachinami kan. (O)